Contact met bewegende delen van een machine

Deze informatie is gebaseerd op de Storybuilder database. In Storybuilder staan gegevens over meer dan 30.000 ernstige arbeidsongevallen. Deze arbeidsongevallen:

  • zijn in Nederland gebeurd in de periode van 1998 tot en met 2014;
  • hadden ernstige gevolgen en zijn gemeld bij de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA Nederlandse Arbeidsinspectie (Nederlandse Arbeidsinspectie));
  • zijn onderzocht door de Nederlandse Arbeidsinspectie;
  • zijn ingevoerd en geanalyseerd door het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).

Meer informatie over Storybuilder.

Van dit type ongeval is ook een informatiekaart beschikbaar op basis van de MLvO (2020-2021). De animatie en infographic voor dit type ongeval zijn gebaseerd op gegevens uit Storybuilder. Meer informatie over de verschillen en overeenkomsten tussen Storybuilder en de MLvO kun je hier vinden.

 

Contact met bewegende delen van een machine

Het ongevalstype: ‘Contact met bewegende delen van een machine’ komt regelmatig voor. In de Storybuilder database zijn van dit ongevalstype 6608 ongevallen met 6613 slachtoffers opgenomen. Dit komt neer op ongeveer 21% van alle ongevallen in de database. Deze pagina geeft meer inzicht en informatie over dit ongevalstype. Deze pagina geeft meer inzicht en informatie over dit ongevalstype. Onderaan deze pagina vindt u een animatie en infographic. Deze animatie en infographic geven op een toegankelijke manier de informatie over het ongeval weer.

Het ongeval in het kort

Bij dit type ongeval heeft iemand contact met de bewegende delen van een machine. De machines kunnen vast gemonteerd zijn, zoals verpakkingsmachines, mengmachines en vaste transportbanden, of draagbaar en verplaatsbaar, zoals mobiele zaagtafels en landbouwmaterieel.

Factoren die bij deze ongevallen worden onderzocht zijn bijvoorbeeld de afscherming van de machine, het onbewust zijn van de gevarenzone van de machine, het respecteren van de gevarenzone van de machine, de beveiliging van de machine tegen ongewenst opstarten, en het gebruik van de noodstop.

Er is geen sprake van contact met bewegende delen van machines als iemand bekneld raakt tussen een machine en een voorwerp of object (zoals een andere machine, muur, liftschacht, plafond). In dat geval gaat het om een ander ongevalstype.

Oorzaken en gebeurtenissen

Ieder ongeval is anders. Verschillende oorzaken, gebeurtenissen en activiteiten kunnen bijdragen aan het ontstaan van het ongeval. Toch zijn vanuit Storybuilder overeenkomsten tussen ongevallen te herleiden. Hierdoor hebben wij de mogelijkheid om de meest voorkomende oorzaken en gebeurtenissen van een type ongeval in kaart te brengen. Zo ook voor het ongevalstype: Contact met bewegende delen van een machine. We volgen op deze pagina het ongeval vanaf de werkzaamheden vlak voor het ongeval tot aan het moment dat het risico niet langer onder controle was. Voor meer informatie over Storybuilder kunt u kijken naar dit filmpje of bijvoorbeeld naar het beschrijvende rapport.

Vlak voor het ongeval

Bij de meeste ongevallen was het slachtoffer bezig met het bedienen van een machine (59%). Hierbij ging het veelal om invoeren in een machine en goed leggen of weghalen van een product. Ook was het slachtoffer bezig met vrijmaken, losmaken of deblokkeren van een machine (15%) of schoonmaken van de machine (11%).

De arbeidsmiddelen

Er zijn zeer veel verschillende machines in gebruik op de werkplek waar mensen een ongeval mee kregen. Het grootste deel van de machines is vast gemonteerd (76%). Het gaat daar bijvoorbeeld om diverse bewerkingsmachines (41%). De bewerkingsmachines zijn een grote groep waaronder onder meer vallen frees-, boor-, schaaf en polijstmachines (10%), diverse soorten zaagmachines (9%), machines voor snijden, splijten en knabbelen (7%), en machines voor het voorbewerken van materialen (6%). Andere vast gemonteerde machines zijn machines voor vormen, pletten en persen (9%), en verpakkingsmachines (9%). Mensen raken ook bekneld in systemen voor gesloten of open transport en opslag (16%), zoals transportbanden. Een andere categorie is de draagbare of verplaatsbare machines en uitrusting voor grondbewerking, landbouw en bouwplaatsen (4%).

Gebeurtenissen

Door een combinatie van factoren kon het uiteindelijk mis gaan. Relevante tussenstappen - gebeurtenissen - zijn hierbij in kaart gebracht. Deze gebeurtenissen worden weergeven in de onderstaande grafiek.

Created with Highcharts 7.0.1Percentage van de ongevallenRelevante gebeurtenissen tijdens het ongevalOnbedoelde lichaamsbeweging in degevarenzoneBedoelde lichaamsbeweging in degevarenzoneOnbedoelde beweging van machine ofproductPlotseling in beweging komen vanmachine (onderdelen)Verkeerde beweging van machine ofproductOnbekend0%10%20%30%40%50%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014

Waar ging het mis?

Maar waar gaat het dan mis bij deze ongevallen? Welke veiligheidsmaatregelen waren niet op orde waardoor het ongeval kon gebeuren? In de onderstaande grafiek is weergegeven welke maatregelen in Storybuilder zijn onderzocht en hoe vaak hiermee iets mis gaat.

Created with Highcharts 7.0.1Percentage ongevallen van dit type waarbij de maatregel faaldeWaar ging het mis bij het voorkomen van het ongeval?Preventieve veiligheidsmaatregelenFysieke afschermingLichaamsbeheersing met betrekkingtot de gevarenzoneRespecteren van de gevarenzone vande machineBesturing of bediening van demachine/ voertuigBeveiliging tegen ongewenst opstartenStaat/ conditie van de machine0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%1…100%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014

In de bovenstaande grafiek zijn veiligheidsmaatregelen getoond die een rol speelden bij de ongevallen. Van deze algemene analyse zijn ook concretere voorbeelden beschikbaar. Meest voorkomend was dat de fysieke afscherming rondom de bewegende delen van de machine niet werkte. Dit geldt voor bijna alle machineongevallen. Deze was bijvoorbeeld onvoldoende (minimaal 35% van alle ongevallen), niet door de werkgever verschaft (minimaal 26% van alle ongevallen), verwijderd of gedeactiveerd (minimaal 16% van alle ongevallen), of omzeild (minimaal 9% van alle ongevallen). Daar waar het slachtoffer ongewild in de gevarenzone kwam, was dit bijvoorbeeld een gevolg van uitglijden, uitschieten of struikelen (minimaal 14% van de ongevallen waarbij het slachtoffer ongewild in de gevarenzone kwam, minimaal 6% van alle machineongevallen), het verstrikken van haar of kleding (minimaal 9% van deze ongevallen, minimaal 4% van alle machineongevallen), of afleiding (minimaal 10% van deze ongevallen, minimaal 5% van alle machineongevallen).

Waarom ging het mis?

Allerlei maatregelen en middelen zijn van belang om in een organisatie veilig te kunnen werken. Een organisatie verschaft deze maatregelen en de betrokken medewerkers gebruiken ze. Ook is het belangrijk om veiligheidsmaatregelen in stand te houden, te onderhouden en om hierop toezicht te houden. In de Storybuilder database wordt de rol van organisatie hierbij globaal in kaart gebracht. Storybuilder richt zich hierbij op de rol van het veiligheidsmanagement van de organisaties.

De onderstaande grafiek laat zien welk type achterliggende oorzaken in het veiligheidsmanagement bij dit ongevalstype een rol hebben gespeeld.

Created with Highcharts 7.0.1Percentage ongevallen in de databaseAchterliggende oorzaken: waarom gaat het mis?Motivatie, betrokkenheid en alertheidMateriaalCompetentiePlannen en proceduresTegenstrijdige belangenErgonomie/ Man machine interface(MMI)Communicatie en coördinatieBeschikbaarheid van mensen0%10%20%30%40%50%60%70%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014

De slachtoffers

In de Storybuilder database zijn alleen ongevallen opgenomen die meldingsplichtig zijn en ook daadwerkelijk gemeld zijn bij de Inspectie SZW. De gevolgen van deze ongevallen zijn vaak ernstig. Slachtoffers kunnen bijvoorbeeld blijvend letsel oplopen of als gevolg van het ongeval overlijden.

Er zijn in de database 6608 ongevallen van het type: Contact met bewegende delen van een machine opgenomen waarbij 6613 slachtoffers zijn gevallen. Het merendeel van de slachtoffers is man (92%). Dit deel van deze pagina geeft inzicht in deze slachtoffers en de gevolgen die de ongevallen voor hen hebben gehad.

Achtereenvolgens zijn grafieken opgenomen met informatie over:

  • De leeftijd van slachtoffers
  • De uiteindelijke gevolgen van de ongevallen
  • De aard van het letsel
  • De plaats van het eventuele letsel

In de grafieken kunt u ter vergelijking ook informatie zien over de slachtoffers van de anderssoortige ongevallen die in de database zijn opgenomen.

Leeftijd van slachtoffers

Created with Highcharts 7.0.1LeeftijdscategoriePercentage slachtoffers in de databaseLeeftijdsverdeling slachtoffersContact met bewegende delen van een machineAndere ongevallen in Storybuilder10 .. 1920 .. 2930 .. 3940 .. 4950 .. 5960 .. 690%10%20%30%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014. Incidentele slachtoffers jonger dan 10 jaar of ouder dan 70 jaar zijn niet getoond.

De bovenstaande grafiek toont de leeftijdsverdeling van de slachtoffers van de ernstige arbeidsongevallen van het type: Contact met bewegende delen van een machine.

Uiteindelijke gevolgen

Created with Highcharts 7.0.1Percentage slachtoffers in de databaseUiteindelijke gevolgen voor het slachtofferContact met bewegende delen van een machineAndere ongevallen in Storybuilder(Vermoedelijk)Permanent letsel(Vermoedelijk) Niet -permanent letselOnbekende ernst letselOverleden0%10%20%30%40%50%60%70%80%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014

Bovenstaande grafiek geeft de ernst van het letsel van het slachtoffer weer. In 62% van de gevallen wordt het slachtoffer opgenomen in het ziekenhuis en moet daar een nacht of langer blijven. In 36% van de gevallen volgt geen ziekenhuisopname. Voor de overige 2% is dit onbekend.

Aard van het letsel

In de onderstaande grafiek staan de meest voorkomende verwondingen. De grafiek toont alleen verwondingen die bij meer dan 10% van de slachtoffers in één van de twee groepen zijn voorgekomen.

Created with Highcharts 7.0.1Percentage slachtoffers in de databaseType verwondingContact met bewegende delen van een machineAndere ongevallen in StorybuilderTraumatischeamputaties (verliesvan ledematen)BotbreukenWonden enoppervlakkigeletsels(Hersen)schuddingenen inwendigeletselsSoort letselonbekend of nietgespecificeerd0%10%20%30%40%50%60%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014

Plaats van het letsel

Zoals te zien in de bovenstaande grafiek zijn de verwondingen divers. Deze verwondingen kunnen op verschillende plaatsen van het lichaam voorkomen. In de onderstaande grafiek staat dat toegelicht. De grafiek toont alleen de plaats van het letsel als die bij meer dan 10% van de slachtoffers in één van de twee groepen is voorgekomen.

Created with Highcharts 7.0.1Percentage slachtoffers in de databasePlaats verwondingContact met bewegende delen van een machineAndere ongevallen in StorybuilderBovensteledematenOndersteledematenHoofdRomp en organenRug, inclusiefruggengraat enrugwervels0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%100%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014

Sectoren en de werkomgeving

In de Storybuilder database worden algemene kenmerken van de ongevallen en de bedrijven waarbij de ongevallen gebeurden vastgelegd. In dit deel van deze pagina worden enkele van die algemene kenmerken getoond. Achtereenvolgens zijn grafieken opgenomen met informatie over:

  • De sector waarin het bedrijf actief is
  • De werkomgeving

Sectoren en subsectoren

Sommige ongevallen komen vaker voor in bepaalde sectoren. Er worden in deze sectoren immers andere werkzaamheden uitgevoerd en andere arbeidsmiddelen gebruikt. De onderstaande grafiek toont sectoren waarin de ongevallen van dit type relatief vaak voorkomen.

Een uitgebreider overzicht van ongevallen in verschillende sectoren is beschikbaar op deze pagina.

Created with Highcharts 7.0.1Percentage binnen de sectorHet ongevalstype in verschillende sectorenSBI 18 Drukkerijen, reproductie vanopgenomen mediaSBI 17 Vervaardiging van papier,karton en papier- en kartonwarenSBI 31 Vervaardiging van meubelsSBI 13 Vervaardiging van textielSBI 16 Primaire houtbewerking en ve…SBI 16 Primaire houtbewerking en vervaardiging van artikelen van hout, kurk, riet en vlechtwerk ( geen meubels)SBI 22 Vervaardiging van productenvan rubber en kunststofSBI 10 Vervaardiging vanvoedingsmiddelenSBI 27 Vervaardiging van elektrischeapparatuurSBI 32 Vervaardiging van overigegoederenSBI 24 Vervaardiging van metalen inprimaire vorm0%10%20%30%40%50%60%70%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014.

De bovenstaande grafiek toont sectoren waarbij meer dan 31.8% van de ongevallen in Storybuilder een Contact met een machine is. Gemiddeld voor alle sectoren is dat 21.2%. Verder worden alleen sectoren getoond waarbij meer dan 100 ongevallen in de Storybuilder zijn opgenomen.

Hiernaast zien we ook een aantal subsectoren waar dit type ongeval een relatief grote rol speelt. Opvallend hierin zijn de volgende subsectoren:

  • Vervaardiging van brood, banketbakkerswerk en deegwaren (SBI 107): 70% van de ongevallen in Storybuilder is contact met bewegende delen van machines
  • Drukkerijen en dienstverlening voor drukkerijen (SBI 181): 66% van de ongevallen in Storybuilder is contact met bewegende delen van machines
  • Vervaardiging van papier- en kartonwaren (SBI 172): 63% van de ongevallen in Storybuilder is contact met bewegende delen van machines
  • Vervaardiging van verpakkingsmiddelen van kunststof (SBI 2222): 61% van de ongevallen in Storybuilder is contact met bewegende delen van machines

De werkomgeving

Tot slot weten we voor een deel van de ongevallen meer over de omgeving waarin gewerkt werd ten tijde van het ongeval. In het geval van Contact met bewegende delen van een machine is deze informatie beschikbaar voor 3492 van de 6608 ongevallen.

Created with Highcharts 7.0.1Percentage in een bepaalde werkomgevingDe werkomgevingProductie gebied,fabriek, werkplaatsBouw - gebouwwordt gebouwdOnderhoud gebied,reparatiewerkplaatsRuimte gebruikthoofdzakelijk vooropslag, laden,lossenOnderwijsvestiging, school,middelbare school,hogeschool,universiteit, crèche,crèche0%10%20%30%40%50%60%70%80%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014.

Bovenstaande grafiek toont de vijf meest voorkomende omgevingen waarin gewerkt werd toen een ongeval gebeurde dat in de Storybuilder database is opgenomen. Het percentage is berekend ten opzichte van de ongevallen waarvoor deze informatie beschikbaar is.

Animatie & infographic

Het programmateam Veilig Werken wil met praktische hulpmiddelen professionals helpen de werkvloer veiliger te maken. Dit doen we onder andere met een serie van animaties en infographics over diverse type ongevallen. Ons doel is om op een laagdrempelige manier verhalen, feiten en lessen weer te geven om complexe informatie toepasbaar maken op de werkvloer. Een overzicht van alle animaties en infographics vindt u op deze webpagina.

Ook voor het ongevalstype 'Contact met bewegende delen van een machine' is een animatie en infographic ontwikkeld. Met de infographic heeft u op 1 A4-tje een herkenbaar praktijkverhaal, een overzicht van de belangrijkste cijfers en direct toe te passen acties om dit type ongevallen te helpen voorkomen.  De animatie brengt daarbij aan de hand van een concreet voorbeeld in beeld hoe makkelijk het mis kan gaan. Maar het kan ook anders. Daarom bevriezen we het moment dat het misgaat en laten we zien hoe het ook anders kan.

De animatie kunt u hieronder bekijken. De infographic en animatie kunt u ook downloaden, zodat u deze kunt inzetten binnen uw eigen organisatie. 

(Een animatie.)

VOICE-OVER MAN: Na een dag werken veilig en gezond naar huis. Logisch.
Toch gaat het soms mis.
Een voorbeeld uit de praktijk.

(In een fabriek.)

Dit is Amira, al jaren trouwe kracht in de fabriek.

(Amira zwaait.)

Zij bedient de vulmachine die plastic zakjes maakt en vult met snoep.
Plastic samensmelten, zakje insnijden, snoepjes erin, zakje klaar, en volgende.

(De machine loopt vast.)

Hè, wat nu dan? Blijft er wéér een zakje hangen.

(Amira baalt.)

AMIRA ZUCHT

VOICE-OVER: Amira zet de machine uit.
Eigenlijk moet ook de stroom eraf en de machine worden geblokkeerd maar dat kost veel extra tijd, dan moet straks alles weer opnieuw worden ingesteld.
Daarom doet ze het maar even zo. Gaat altijd goed.
Maar zodra ze het zakje lostrekt, komt de machine toch in beweging en snijdt het topje van haar vinger af.
Daardoor kan Amira een aantal weken niet werken.
VOICE-OVER VROUW: Dit is slechts één voorbeeld van alle ernstige ongevallen met machines die zich jaarlijks in ons land voordoen.
Met allerlei verschillende soorten machines, oude en nieuwe.
Heel vaak loopt het slachtoffer bij het bedienen, onderhouden of schoonmaken van een machine permanent letsel op.
Er gaat altijd iets mis met de afscherming.
Die is bijvoorbeeld weggehaald, kapot of medewerkers werken eromheen.
Maar er kunnen natuurlijk ook andere dingen misgaan.
Iedereen vergeet weleens iets of wil even snel iets doen.
Net als Amira. We zijn allemaal mensen.
Maar waar moet je op letten bij het werken met een machine?
Zorg dat je weet hoe je de machine moet bedienen.

(Een vinkje verschijnt.)

Controleer of de bewegende delen goed zijn afgeschermd.

(Een tweede vinkje.)

Ken de gevarenzone en blijf daarbuiten.

(Een derde vinkje.)

Zet de machine helemaal uit als je toch in de buurt van de bewegende delen moet zijn.
Zo zorgen we ervoor dat iedereen weer veilig en gezond naar huis gaat.

(Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het beeld wordt wit met robijnrood. Beeldtekst: Meer weten? lerenvoorveiligheid.nl.)

RUSTIGE MUZIEK

Over de gegevens

De informatie op deze webpagina komt uit de Storybuilder database van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). In deze database staan gegevens over meer dan 30.000 ernstige arbeidsongevallen. Deze arbeidsongevallen:

  •    zijn in Nederland gebeurd in de periode van 1998 tot en met 2014;
  •     hadden ernstige gevolgen en zijn gemeld bij de Nederlandse Arbeidsinspectie;
  •     zijn onderzocht door de Nederlandse Arbeidsinspectie;
  •     en zijn geanalyseerd door het RIVM.

meer informatie