Het type ongeval in het kort

Bij dit type ongeval viel het slachtoffer naar beneden van een dak, verdiepingsvloer, of stationair platform. Er is sprake van een duidelijk hoogteverschil. Dit vallen noemen we ook wel de centrale gebeurtenis. Het betreft zowel vallen door een dak heen als vallen over de rand. Instortende delen van daken, platforms en gebouwen, waarbij de persoon valt met het instorten, vallen ook onder dit type ongeval. In het vervolg van deze webpagina zullen we vanuit het oogpunt van leesbaarheid spreken over een ‘val van een dak’. Ongevallen waarbij een slachtoffer valt van een steiger vallen onder een ander type ongeval, een val van een steiger. Ook een val van een vaste of beweegbare trap wordt met een ander ongevalstype beschreven.

Factoren die bij deze ongevallen worden onderzocht zijn bijvoorbeeld de randbeveiliging, de belastbaarheid van het dak, technische staat van het dak en de balans van het slachtoffer. Van alle 371 ongevallen in de dataset waarbij iemand van een dak valt is van het slachtoffer met het meest ernstige letsel bekend wat de gevolgen waren. Soms valt er bij een ongeval meer dan één slachtoffer. Bij dit ongevalstype komt dat af en toe voor. In ongeveer 3% van de ongevallen van dit type is er meer dan één slachtoffer betrokken.

Vrijwel alle slachtoffers waren man (97%). Gemiddeld waren de slachtoffers 41 jaar oud. De gevolgen van de meldingsplichtige ongevallen die in de MLvO dataset zijn opgenomen kunnen ernstig zijn. Slachtoffers van deze ongevallen kunnen daardoor bijvoorbeeld overlijden (6%).

In deze analyse zijn ongevallen meegenomen waarvoor een volledig ingevulde MLvO vragenlijst beschikbaar is; in totaal gaat het om 371 ongevallen. Dit is ongeveer 7% van alle ongevallen in de dataset. De huidige analyse gaat over de periode van 2020 tot en met 2023. De analyse wordt bijgewerkt als de database aangevuld wordt met nieuwe informatie.

Inhoud van deze pagina

Ieder ongeval is anders. Verschillende oorzaken, gebeurtenissen en activiteiten kunnen een rol spelen. Op deze pagina bespreken we achtereenvolgens:

Voorafgaand aan het ongeval

Van ieder ongeval is bekend op welk soort dak het slachtoffer werkte en met welke werkzaamheden het slachtoffer bezig was op het moment van het ongeval. Deze informatie wordt weergegeven in onderstaande grafieken.

De daken

De slachtoffers vallen meestal van een dak (45%). Daarnaast valt 25% van de slachtoffers van een verdiepingsvloer. Meestal ging het om platte daken, vloeren of platforms. De onderstaande grafieken laten zien waar de slachtoffers van af of doorheen vielen en hoe vaak het ging om een plat of een hellend dak.

De activiteit van het slachtoffer

In de onderstaande grafiek is uitgesplitst welke activiteiten het slachtoffer vlak voor het ongeval op het dak uitvoerde.

Veelvoorkomende oorzaken van dit type ongeval

In de MLvO worden ernstige arbeidsongevallen geanalyseerd als een opeenvolging van gebeurtenissen. Dit wordt ook wel een scenario of ongevalspad genoemd. In het midden van het ongevalspad bevindt zich de centrale gebeurtenis. De ongevallen op deze pagina hadden allemaal dezelfde centrale gebeurtenis, in dit geval is dat: iemand die van een dak, verdiepingsvloer, of platform op hoogte valt.

Hiervoor gebeurt vaak nog iets anders dat belangrijk is voor het ongeval. Voor deze ongevallen brengen we daarom aanvullend de volgende essentiële gebeurtenissen in kaart:

  • Het slachtoffer viel over de rand van het dak
  • Het slachtoffer zakte door een deel van het dak heen
  • Het slachtoffer viel door een bestaande opening in het dak

Naast deze gebeurtenissen bevat de MLvO informatie over de veiligheidsmaatregelen die van belang kunnen zijn als iemand valt van een dak. Deze veiligheidsmaatregelen kunnen de centrale gebeurtenis voorkomen of de gevolgen hiervan beperken. Deze maatregelen worden ook wel preventieve en repressieve barrières genoemd. Bij ernstige arbeidsongevallen gaan er vaak meerdere dingen tegelijkertijd mis, meerdere veiligheidsmaatregelen blijken dan niet te werken.

Hieronder gaan we nader in op de hierboven genoemde gebeurtenissen en op de preventieve veiligheidsmaatregelen. Veiligheidsmaatregelen om de gevolgen van een centrale gebeurtenis gevolgen te beperken, en die dus van belang zijn na de centrale gebeurtenis, worden verderop toegelicht. Meer over de MLvO methode, en de ontwikkeling hiervan, kunt u lezen op deze pagina.

Gebeurtenissen

Hoe vaak bepaalde gebeurtenissen in de database voorkomen staat in de onderstaande grafiek, hierbij is afgebeeld wat als eerste gebeurde. Daarin is bijvoorbeeld te zien dat in 44% van de onderzochte ongevallen het slachtoffer over de rand van het dak viel. Ook is te zien dat in 18% van de ongevallen het slachtoffer door een bestaande opening in het dakvlak viel, dit kan bijvoorbeeld een uitsparing zijn voor een toekomstige trap of een bestaand raam. In 33% van de ongevallen zakt het slachtoffer door een deel van het dak heen.

Falende preventieve maatregelen

Bij ernstige arbeidsongevallen gaan vaak meerdere dingen tegelijkertijd mis. Een onderdeel van het dak was bijvoorbeeld niet sterk genoeg om het gewicht van een persoon te dragen en een medewerker gleed uit of struikelde. Dit is in kaart gebracht met behulp van de vraag ‘wat ging er mis?’. In onderstaande grafiek is voor veelvoorkomende (deel)oorzaken weergegeven hoe vaak deze hebben bijgedragen aan een ongeval. Zo is bijvoorbeeld te zien dat in 41% van de ongevallen meespeelde dat randbeveiliging ontbrak. Preventieve maatregelen die ervoor moeten zorgen dat de dakrand, en eventuele openingen, zijn afgeschermd waren hier dus niet effectief.

De MLvO bevat alleen maatregelen die direct van belang kunnen zijn voor het ongevalsscenario. In andere onderzoeken op deze website wordt dieper ingegaan op achterliggende oorzaken van arbeidsongevallen zoals afleiding, vermoeidheid, en samenwerking in ketens. Zie hiervoor de pagina over ons onderzoek en bijvoorbeeld dit RIVM onderzoek waarin nader verkend is wat veelvoorkomende oorzaken zijn van valongevallen en hoe deze kennis preventief gebruikt kan worden.

Maatregelen om de gevolgen te beperken

Naast maatregelen die een ongeval kunnen voorkomen zijn er ook maatregelen die de gevolgen van een ongeval beperken. Voor ongevallen waarbij iemand van een dak valt is informatie beschikbaar over:

  • Persoonlijke middelen voor werkplekpositionering
  • Persoonlijke valbeveiliging
  • Directe hulpverlening ter plaatse

De volgende grafieken gaan hier over.

Werkplekpositionering

Werkplekpositionering is een type persoonlijk beschermingsmiddel dat kan worden toegepast om er voor te zorgen dat een werknemer niet te dicht bij een rand of hoogte in de buurt kan komen. Onderstaande grafiek geeft inzicht in het gebruik van deze PBM’s bij ongevallen door een val van een dak.

Valbeveiliging

Valbeveiliging is een type persoonlijk beschermingsmiddel dat kan worden toegepast om er voor zorgen dat een werknemer die valt niet, of minder ernstig, gewond raakt. Onderstaande grafiek geeft inzicht in het gebruik van deze PBM’s bij dit type ongevallen.

Directe hulpverlening

De onderstaande grafiek laat zien of er directe hulp is geboden aan het slachtoffer van het ongeval. Als u op de onderstreepte categorie ‘Directe hulp verleend’ klikt, kunt u zien door wie deze hulp geboden is.

De gevolgen voor slachtoffers

Van de 371 ongevallen in de dataset waarbij een slachtoffer is betrokken bij een val van een dak is van het slachtoffer met het ernstigste letsel bekend wat de gevolgen waren.

De onderstaande grafieken tonen achtereenvolgens:

  • De hoogte van de val
  • De ondergrond waar het slachtoffer op is gevallen
  • De gevolgen van de ongevallen en ernst van het letsel
  • De plaats op het lichaam waar het letsel werd opgelopen

Hoogte val

De onderstaande grafiek laat zien hoe ver het slachtoffer naar beneden is gevallen.

De ondergrond

De onderstaande grafieken geven achtereenvolgens informatie over de ondergrond waar het slachtoffer op is gevallen en of het slachtoffer op een object is gevallen.

Gevolgen van de ongevallen

De onderstaande grafiek laat zien wat de uiteindelijke gevolgen waren voor de slachtoffers. Door op een onderstreepte categorie te klikken kunt u meer informatie bekijken over de aard van het bijbehorende letsel van deze slachtoffers. Hierbij kan een slachtoffer meerdere letsels hebben. Letselcategorieën die bij minder dan 5% van de slachtoffers voorkwamen worden hierbij niet getoond.

De plaats van het letsel

De onderstaande grafiek laat zien waar aan het lichaam de slachtoffers letsel opliepen. Door op een onderstreepte categorie te klikken kunt u zien waar het letsel precies optrad. Een slachtoffer kan aan meerdere lichaamsdelen letsel hebben.

Sectoren

Slachtoffers die van een dak vielen werkten in verschillende sectoren. De sector waarin de slachtoffers in deze dataset het vaakst werkzaam waren is de sector Bouwnijverheid. Ongeveer 44% van alle gevallen waarbij iemand van een dak valt vindt plaats in deze sector. Daarnaast waren relatief veel slachtoffers werkzaam in de sectoren Industrie (14%), en Handel (11%).

Bij ongeveer 7% van alle arbeidsongevallen in de MLvO database valt het slachtoffer van een dak. Voor de sector Bouwnijverheid is dat ongeveer 17% van de ongevallen. Het deel van de ongevallen in een sector dat van dit type is, is hieronder in beeld gebracht. In deze grafiek zijn alleen sectoren of subsectoren opgenomen als er minimaal 60 arbeidsongevallen in de MLvO-dataset aanwezig zijn. Een uitsplitsing naar subsectoren is beschikbaar als minimaal twee subsectoren hieraan voldoen. De verticale rode stippellijn geeft het percentage van deze ongevallen in de volledige MLvO-database. Klik op een onderstreepte sector om informatie over subsectoren te zien.

Meer informatie over ongevallen in verschillende Nederlandse sectoren is te vinden op deze pagina.