Het type ongeval in het kort

Bij dit type ongeval komt het slachtoffer in contact met handgereedschap dat hij of zij zelf hanteert. Dit noemen we ook wel de centrale gebeurtenis. Wordt iemand geraakt wordt door het handgereedschap waar een collega mee werkt, dan gaat het om een contact met iets dat door iemand anders wordt gedragen of gebruikt.

Slachtoffers werken hierbij soms met aangedreven handgereedschap (zoals slijptollen, hogedrukreinigers, lasers, branders lasapparaten) en soms met niet aangedreven handgereedschap (zoals messen, hamers, beitels). Van alle 126 ongevallen in de dataset waarbij iemand geraakt wordt door handgereedschap, is van het slachtoffer met het meest ernstige letsel bekend wat de gevolgen waren. Soms valt er bij een ongeval meer dan één slachtoffer. Bij dit ongevalstype is dat tot nu toe nog niet voorgekomen.

Het merendeel van de slachtoffers is man (92%). Gemiddeld waren de slachtoffers 38 jaar oud. De gevolgen van de meldingsplichtige ongevallen die in de MLvO dataset zijn opgenomen zijn ernstig. Slachtoffers die gewond raken door het handgereedschap waar zij mee werken lopen bijvoorbeeld regelmatig blijvend letsel op (44%).

In deze analyse zijn ongevallen meegenomen waarvoor een volledig ingevulde MLvO vragenlijst beschikbaar is; in totaal gaat het om 126 ongevallen. Dit is ongeveer 2% van alle ongevallen in de dataset. De huidige analyse gaat over de periode van 2020 tot en met 2023. De analyse wordt bijgewerkt als de database aangevuld wordt met nieuwe informatie.

Inhoud van deze pagina

Ieder ongeval is anders. Verschillende oorzaken, gebeurtenissen en activiteiten kunnen een rol spelen. Op deze pagina bespreken we achtereenvolgens:

Voorafgaand aan het ongeval

Van ieder ongeval is bekend wat het slachtoffer deed op het moment dat het ongeval plaatsvond. In 88% van de ongevallen voerde het slachtoffer een taak uit met het gereedschap. Daarnaast is er informatie over het handgereedschap waarmee is gewerkt. Deze informatie wordt hieronder weergegeven.

Het gereedschap

Slachtoffers worden door veel verschillende gereedschappen geraakt. Zo verwonden slachtoffers zichzelf bijvoorbeeld met niet-gemotoriseerd handgereedschap (25%), zoals messen, zagen, en schroevendraaiers. Daarnaast worden slachtoffers geraakt door mechanisch handgereedschap, zoals haakse slijpers (14%), handcirkelzagen (9%) en schuur- of boormachines.

De activiteit van het slachtoffer

Van ieder ongeval is bekend met welke werkzaamheden het slachtoffer bezig was op het moment van het ongeval. Deze informatie wordt weergegeven in onderstaande grafiek.

Veelvoorkomende oorzaken van dit type ongeval

In de MLvO worden ernstige arbeidsongevallen geanalyseerd als een opeenvolging van gebeurtenissen. Dit wordt ook wel een scenario of ongevalspad genoemd. In het midden van het ongevalspad bevindt zich de centrale gebeurtenis. De ongevallen op deze pagina hadden allemaal dezelfde centrale gebeurtenis, in dit geval is dat: een persoon wordt geraakt door handgereedschap.

Hiervoor gebeurt vaak nog iets anders dat belangrijk is voor het ongeval. Voor deze ongevallen brengen we daarom aanvullend de volgende essentiële gebeurtenissen in kaart:

  • Het gereedschap slaat vast of terug
  • Het gereedschap komt in beweging
  • Het slachtoffer maakt een beweging in de gevarenzone

Naast deze gebeurtenissen bevat de MLvO informatie over de veiligheidsmaatregelen die van belang kunnen zijn als iemand op het werk door een voorwerp wordt geraakt. Deze veiligheidsmaatregelen kunnen de centrale gebeurtenis voorkomen of de gevolgen hiervan beperken. Deze maatregelen worden ook wel preventieve en repressieve barrières genoemd. Bij ernstige arbeidsongevallen gaan er vaak meerdere dingen tegelijkertijd mis, meerdere veiligheidsmaatregelen blijken dan niet te werken. Dat is onderdeel van het ongevalspad.

Hieronder gaan we nader in op de hierboven genoemde gebeurtenissen en op de preventieve veiligheidsmaatregelen. Veiligheidsmaatregelen om de gevolgen van een centrale gebeurtenis gevolgen te beperken, en die dus van belang zijn na de centrale gebeurtenis, worden verderop toegelicht. Meer over de MLvO methode, en de ontwikkeling hiervan, kunt u lezen op deze pagina.

Gebeurtenissen

Hoe vaak bepaalde gebeurtenissen in de database voorkomen staat in de onderstaande grafiek, hierbij is afgebeeld wat als eerste gebeurde. Deze grafiek geeft informatie over de manier waarop het het slachtoffer het gereedschap raakte. Daarin is bijvoorbeeld te zien dat in 29% van de onderzochte ongevallen het gereedschap vast of terug sloeg.

Falende preventieve maatregelen

Bij ernstige arbeidsongevallen gaan vaak meerdere dingen tegelijkertijd mis. Het slachtoffer hield het gereedschap bijvoorbeeld verkeerd vast en bewoog het gereedschap in zijn of haar richting. Dit is in kaart gebracht met behulp van de vraag ‘wat ging er mis?’. In onderstaande grafiek is voor veelvoorkomende (deel)oorzaken weergegeven hoe vaak deze hebben bijgedragen aan een ongeval. Zo is bijvoorbeeld te zien dat in 60% van de ongevallen meespeelde dat het slachtoffer zich in de gevarenzone bevond. Preventieve maatregelen die ervoor moeten zorgen dat werknemers niet binnen de gevarenzone terecht komen hebben hier dus niet goed gewerkt.

De MLvO bevat alleen maatregelen die direct van belang kunnen zijn voor het ongevalsscenario. In andere onderzoeken op deze website wordt dieper ingegaan op achterliggende oorzaken van arbeidsongevallen zoals afleiding, vermoeidheid, en samenwerking in ketens. Zie hiervoor bijvoorbeeld de pagina over ons onderzoek.

Maatregelen om de gevolgen te beperken

Naast maatregelen die een ongeval kunnen voorkomen zijn er ook maatregelen die de gevolgen van een ongeval beperken. Persoonlijke beschermingsmiddelen voorkomen bijvoorbeeld niet dat een ongeval gebeurt, maar kunnen wel letsel voorkomen of de ernst daarvan beperken. Voor ongevallen waarbij iemand op het werk van een steiger valt is informatie over persoonlijke beschermingsmiddelen en geboden bedrijfshulpverlening beschikbaar.

Directe hulpverlening

De onderstaande grafiek laat zien of er ter plaatse directe hulp is geboden aan het slachtoffer van het ongeval. Als u op de onderstreepte categorie ‘Directe hulp verleend’ klikt, kunt u zien door wie deze hulp geboden is.

Persoonlijke beschermingsmiddelen

De onderstaande grafiek laat zien of er gebruik is gemaakt van persoonlijke beschermingsmiddelen

De gevolgen voor slachtoffers

Van de 126 ongevallen in de dataset waarbij een slachtoffer is geraakt door handgereedschap is van het slachtoffer met het ernstigste letsel bekend wat de gevolgen waren.

De onderstaande grafieken tonen achtereenvolgens:

  • De gevolgen van de ongevallen en ernst van het letsel
  • De plaats op het lichaam waar het letsel werd opgelopen

Gevolgen van de ongevallen

De onderstaande grafiek laat zien wat de uiteindelijke gevolgen waren voor de slachtoffers. Door op een onderstreepte categorie te klikken kunt u meer informatie bekijken over de aard van het bijbehorende letsel van deze slachtoffers. Hierbij kan een slachtoffer meerdere letsels hebben. Letselcategorieën die bij minder dan 5% van de slachtoffers voorkwamen worden hierbij niet getoond.

De plaats van het letsel

De onderstaande grafiek laat zien waar aan het lichaam de slachtoffers letsel opliepen. Door op een onderstreepte categorie te klikken kunt u zien waar het letsel precies optrad. Een slachtoffer kan aan meerdere lichaamsdelen letsel hebben.

Sectoren

Slachtoffers die worden geraakt door handgereedschap werkten in veel verschillende sectoren. De sector waarin slachtoffers in deze dataset het vaakst werkzaam waren is de sector Industrie. Ongeveer 36% van alle gevallen waarbij iemand wordt geraakt door handgereedschap vindt plaats in deze sector. Daarnaast waren relatief veel slachtoffers werkzaam in de sectoren Bouwnijverheid (24%), en Handel (17%).

Bij ongeveer 2% van alle arbeidsongevallen in de MLvO database komt het slachtoffer in contact met handgereedschap. Voor de sector Industrie is dat ongeveer 3% van de ongevallen. Het deel van de ongevallen in een sector waarbij het slachtoffer geraakt wordt door handgereedschap, is hieronder in beeld gebracht. In deze grafiek zijn alleen sectoren of subsectoren opgenomen als er minimaal 60 arbeidsongevallen in de MLvO-dataset aanwezig zijn. Een uitsplitsing naar subsectoren is beschikbaar als minimaal twee subsectoren hier aan voldoen. De verticale rode stippellijn geeft het percentage gevallen in de volledige MLvO-database. Klik op een onderstreepte sector om informatie over subsectoren te zien.

Meer informatie over ongevallen in verschillende Nederlandse sectoren is te vinden op deze pagina.