Het type ongeval in het kort

Bij dit type ongeval raakt het slachtoffer gewond bij het handmatig dragen of gebruiken van een voorwerp. Dit noemen we ook wel de centrale gebeurtenis. Het slachtoffer kan hierbij het voorwerp zelf hanteren, of letsel oplopen doordat iemand anders het voorwerp vasthoudt. In dat laatste geval, kan het ook gaan om handgereedschappen zoals slijptollen, hogedrukreinigers, lasers, branders, lasapparaten, messen, en hamers. Wanneer het slachtoffer zelf handgereedschap gebruikt, gaat het om een ander ongevalstype: ‘contact met handgereedschap, door slachtoffer zelf gehanteerd’.

Voorbeelden van dit soort ongevallen zijn vingers die bekneld raken bij het inklappen van een tafel, of om werknemers die zich snijden als zij een scherp voorwerp vastgrijpen. Van alle 270 ongevallen in de dataset waarbij iemand wordt geraakt door een voorwerp is van het slachtoffer met het meest ernstige letsel bekend wat de gevolgen waren. Soms valt er bij een ongeval meer dan één slachtoffer. Bij dit ongevalstype is dat nog niet voorgekomen in de dataset en is het aantal slachtoffers gelijk aan het aantal ongevallen (270).

Het merendeel van de slachtoffers is man (87%). Gemiddeld waren de slachtoffers 40 jaar oud. De gevolgen van de meldingsplichtige ongevallen die in de MLvO dataset zijn opgenomen zijn ernstig. Slachtoffers bij contact met een voorwerp dat door iemand wordt gedragen of gebruikt kunnen bijvoorbeeld blijvend letsel oplopen (53%).

In deze analyse zijn ongevallen meegenomen waarvoor een volledig ingevulde MLvO vragenlijst beschikbaar is; in totaal gaat het om 270 ongevallen. Dit is ongeveer 5% van alle ongevallen in de dataset. De huidige analyse gaat over de periode van 2020 tot en met 2023. De analyse wordt bijgewerkt als de database aangevuld wordt met nieuwe informatie.

Inhoud van deze pagina

Ieder ongeval is anders. Verschillende oorzaken, gebeurtenissen en activiteiten kunnen een rol spelen. Op deze pagina bespreken we achtereenvolgens:

Voorafgaand aan het ongeval

Van ieder ongeval is bekend wat het slachtoffer deed vlak voor het ongeval. In 80% van de ongevallen hanteerde het slachtoffer zelf het voorwerp waarmee hij of zij geraakt werd. Daarnaast is er informatie over de activiteit de persoon die het voorwerp hanteerde, wanneer dit niet het slachtoffer zelf was. Deze informatie wordt weergegeven in de onderstaande grafieken. Daarnaast worden de voorwerpen die het vaakst bij de ongevallen betrokken waren samengevat.

De voorwerpen

De slachtoffers worden door veel verschillende soorten voorwerpen geraakt zoals door containers, onderdelen van machines, glasplaten, bouwmaterialen, messen, of een gedragen ladder.

Hanteren van het voorwerp

Onderstaande grafiek laat zien waar de persoon die het voorwerp hanteerde mee bezig was op het moment van het ongeval. Bij de meeste ongevallen waarbij het slachtoffer het voorwerp zelf hanteerde, was het slachtoffer bezig met het verplaatsen van het voorwerp (34% van alle ongevallen). Ook als iemand anders dan het slachtoffers het voorwerp hanteerde, was deze persoon het vaakst bezig met het verplaatsen van het voorwerp (6% van alle ongevallen).

Veelvoorkomende oorzaken van dit type ongeval

In de MLvO worden ernstige arbeidsongevallen geanalyseerd als een opeenvolging van gebeurtenissen. Dit wordt ook wel een scenario of ongevalspad genoemd. In het midden van het ongevalspad bevindt zich de centrale gebeurtenis. De ongevallen op deze pagina hadden allemaal dezelfde centrale gebeurtenis, in dit geval is dat: een persoon die geraakt is door een voorwerp dat door hemzelf of een ander werd gebruikt.

Hiervoor gebeurt vaak nog iets anders dat belangrijk is voor het ongeval. Voor deze ongevallen brengen we daarom aanvullend de volgende essentiële gebeurtenissen in kaart:

  • Het slachtoffer maakte een gecontroleerde beweging in de gevarenzone
  • Het slachtoffer maakte een ongecontroleerde beweging in de gevarenzone
  • De persoon die het voorwerp hanteerde maakte een onbedoelde of onverwachte beweging

Naast deze gebeurtenissen bevat de MLvO informatie over de veiligheidsmaatregelen die van belang kunnen zijn als iemand op het werk door een voorwerp wordt geraakt. Deze veiligheidsmaatregelen kunnen de centrale gebeurtenis voorkomen of de gevolgen hiervan beperken. Deze maatregelen worden ook wel preventieve en repressieve barrières genoemd. Bij ernstige arbeidsongevallen gaan er vaak meerdere dingen tegelijkertijd mis, meerdere veiligheidsmaatregelen blijken dan niet te werken. Dat is onderdeel van het ongevalspad.

Hieronder gaan we nader in op de hierboven genoemde gebeurtenissen en op de preventieve veiligheidsmaatregelen. Veiligheidsmaatregelen om de gevolgen van een centrale gebeurtenis gevolgen te beperken, en die dus van belang zijn na de centrale gebeurtenis, worden verderop toegelicht. Meer over de MLvO methode, en de ontwikkeling hiervan, kunt u lezen op deze pagina.

Gebeurtenissen

Hoe vaak bepaalde gebeurtenissen in de database voorkomen staat in de onderstaande grafiek, hierbij is afgebeeld wat als eerste gebeurde. Daarin is bijvoorbeeld te zien dat in 31.1% van de onderzochte ongevallen het het slachtoffer vlak voor het contact een gecontroleerde beweging maakte in de gevarenzone.

Falende preventieve maatregelen

Bij ernstige arbeidsongevallen gaan vaak meerdere dingen tegelijkertijd mis. Iemand verloor bijvoorbeeld de grip op het gehanteerde voorwerp en het slachtoffer bevond zich in een bekende gevarenzone. Dit is in kaart gebracht met behulp van de vraag ‘wat ging er mis?’. In onderstaande grafiek is voor veelvoorkomende (deel)oorzaken weergegeven hoe vaak deze hebben bijgedragen aan een ongeval. Zo is bijvoorbeeld te zien dat in 42% van de ongevallen meespeelde dat het slachtoffer zich in een bekende gevarenzone bevond. Preventieve maatregelen die ervoor moeten zorgen dat slachtoffers wegblijven uit gevarenzones hebben hier dus niet goed gewerkt.

De MLvO bevat alleen maatregelen die direct van belang kunnen zijn voor het ongevalsscenario. In andere onderzoeken op deze website wordt dieper ingegaan op achterliggende oorzaken van arbeidsongevallen zoals afleiding, vermoeidheid, en samenwerking in ketens. Zie hiervoor bijvoorbeeld de pagina over ons onderzoek.

Maatregelen om de gevolgen te beperken

Naast maatregelen die een ongeval kunnen voorkomen zijn er ook maatregelen die de gevolgen van een ongeval beperken. Persoonlijke beschermingsmiddelen voorkomen bijvoorbeeld niet dat een ongeval gebeurt, maar kunnen wel letsel voorkomen of de ernst daarvan beperken. Voor ongevallen waarbij iemand op het werk wordt geraakt door een voorwerp is informatie over persoonlijke beschermingsmiddelen en geboden bedrijfshulpverlening beschikbaar:

Directe hulpverlening

De onderstaande grafiek laat zien of er ter plaatse directe hulp is geboden aan het slachtoffer van het ongeval. Als u op de onderstreepte categorie ‘Directe hulp verleend’ klikt, kunt u zien door wie deze hulp geboden is.

Persoonlijke beschermingsmiddelen

De onderstaande grafiek laat zien of het slachtoffer gebruik maakte van persoonlijke beschermingsmiddelen, behorend bij de taak. Door op een onderstreepte categorie te klikken krijgt u meer informatie over het gebruik van de persoonlijke beschermingsmiddelen.

De gevolgen voor slachtoffers

Van de 270 ongevallen in de dataset waarbij een slachtoffer is geraakt door een voorwerp is van het slachtoffer met het ernstigste letsel bekend wat de gevolgen waren.

De onderstaande grafieken tonen achtereenvolgens:

  • De gevolgen van de ongevallen en ernst van het letsel
  • De plaats op het lichaam waar het letsel werd opgelopen

Gevolgen van de ongevallen

De onderstaande grafiek laat zien wat de uiteindelijke gevolgen waren voor de slachtoffers. Door op een onderstreepte categorie te klikken kunt u meer informatie bekijken over de aard van het bijbehorende letsel van deze slachtoffers. Hierbij kan een slachtoffer meerdere letsels hebben. Letselcategorieën die bij minder dan 5% van de slachtoffers voorkwamen worden hierbij niet getoond.

De plaats van het letsel

De onderstaande grafiek laat zien waar aan het lichaam de slachtoffers letsel opliepen. Door op een onderstreepte categorie te klikken kunt u zien waar het letsel precies optrad. Een slachtoffer kan aan meerdere lichaamsdelen letsel hebben.

Sectoren

Slachtoffers die geraakt zijn door een voorwerp werkten in veel verschillende sectoren. De sector waarin slachtoffers in deze dataset het vaakst werkzaam waren is de sector Industrie. Ongeveer 29% van alle gevallen waarbij iemand wordt geraakt door een voorwerp vindt plaats in deze sector. Daarnaast waren relatief veel slachtoffers werkzaam in de sectoren Handel (18%), en Bouwnijverheid (14%).

Bij ongeveer 5% van alle arbeidsongevallen in de MLvO database wordt het slachtoffer geraakt door een voorwerp. Voor de sector Horeca is dat ongeveer 13% van de ongevallen. Het deel van de ongevallen in een sector dat een contact met een voorwerp is, is hieronder in beeld gebracht. In deze grafiek zijn alleen sectoren of subsectoren opgenomen als er minimaal 60 arbeidsongevallen in de MLvO-dataset aanwezig zijn. Een uitsplitsing naar subsectoren is beschikbaar als minimaal twee subsectoren hier aan voldoen. De verticale rode stippellijn geeft het percentage gevallen in de volledige MLvO-database. Klik op een onderstreepte sector om informatie over subsectoren te zien.

Meer informatie over ongevallen in verschillende Nederlandse sectoren is te vinden op deze pagina.